Dulowa leży w Zachodniej Małopolsce
Dulowa to miejscowość położona w zachodniej części województwa Małopolskiego, w powiecie chrzanowskim oraz gminnie Trzebinia. Północna część Dulowej leży na Wyżynie Olkuskiej. Część południowa położona jest w Rowie Krzeszowickim. Sama Dulowa ma powierzchnię 684,4793 ha. Dulowa graniczy z Karniowicami, Filipowicami, Wolą Filipowską, Nieporazem, Młoszową i Bolęcinem.
Dulowa w liczbach
*stan z 2011 roku
W 1998 r. Dulowa wróciła do Małopolski, wcześniej jednak należała do województwa katowickiego. Miejscowość leży na krawędzi Pagórów Myślachowickich i na północnym brzegu Rowu Krzeszowickiego, natomiast na północy na skraju Puszczy Dulowskiej, która wypełnia całą jej szerokość. Administracyjnie granica Dulowej przebiega od Stacji kolejowej na południowym-zachodzie, dochodzi do Chechła, następnie biegnie na wschód po Chechle do tak zwanej drogi Alwerskiej (oznaczona szlakiem niebieskim), tu skręca na północ i jak wiedzie droga Alwerska (szlaki niebieski) dochodzi do drogi 79. Rów ten jest pochodzenia zapadliskowego i ciągnie się od Trzebini po Kraków, gdzie zamknięty jest wzniesieniem Pasternika. Środkiem Rowu Krzeszowickiego płynie Dulówka, która pod Krzeszowicami przybiera nazwę Krzeszówki, a od wsi Rudawa do Krakowa – Rudawy.
DULOWA KIEDYŚ NALEŻAŁA DO WOJEWÓDZTWA KATOWICKIEGO
Zachodni odcinek Rowu odwadnia potok Chechło, płynący przez rozległy obszar leśny, zwany Puszczą Dulowską. Od północy i południa Rów ten obrzeżony jest stromymi krawędziami, które w większości od strony północnej rozcięte są poprzecznymi dolinami potoków o charakterze jarów i parowów, a w części wschodniej – nawet wąwozów i kanionów krasowych. Rów zapełniony jest osadami trzeciorzędowego morza mioceńskiego, zaś dla podłoża Puszczy Dulowskiej charakterystyczna jest polodowcowa równina sandrowa, ale mocno już zniszczona przez erozję. Na południe od Rowu Krzeszowickiego wznosi się Garb Tenczyński.
W Dulowej wyróżnia się miejsca o nazwach własnych:
- Bojca – wschodnia część Dulowej przy drodze 79
- Rzeczyska – zachodnia część Dulowej na granicy z Młoszową
- Doły – północna część Dulowej w Dolinie lokalnego strumienia (do lat 90. XX wieku część Karniowic)
- Skałka – wzniesienie o wysokości 362 m n.p.m. pomiędzy Bojcami a Dołami
- Górki – niskie wzniesienia nad potokiem Checho w środku Puszczy Dulowskiej
- Charchoły – dolinik strumieni położonych we wschodniej części Dulowej
KRÓTKA HISTORIA GARBU TENCZYŃSKIEGO
Przed około 70 miliony lat Garb ten tworzył jednolitą całość z resztą Wyżyny Krakowskiej, jednakże w trzeciorzędzie w wyniku ruchów górotwórczych płyta rozpadła się i potworzyły się rowy zapadliskowe. W rezultacie Garb Tenczyński jest teraz nieco niższą, osuniętą częścią Wyżyny, odzieloną od jej głównej partii Rowem Krzeszowickim. Sam natomiast stanowi skrzydło wiszące w stosunku do zrębowych pagórków Bramy Krakowskiej. Ciągnie się równoleżnikowo od dolnego biegu Chechła, obejmując część wzgórz położonych na południu od Poręby Żegoty i biegnie dalej w kierunku Morawicy i Balic, kończąc się podobnie jak Rów Krzeszowicki – przy wzniesieniu Pasternika. Najwyższe wzniesienie garbu znajduje się na terenie wsi Rudno – Góra Zamkowa – 411 m n.p.m. Północno-wschodnia część obszaru Dulowej zajmują tzw. parowy dulowskie, z których dwa najdłuższe noszą nazwy: Charchoły Zachodnie i Charchoły Wschodnie. Są one rozgałęzione i posiadają urozmaiconą rzeźbę. W górnych partiach pokryte są lasem. W pobliżu ujścia głównego parowu (Charchoły Zachodnie), nieco powyżej tzw. Folwarku Dulowskiego, z karbońskich piaskowców arkozowych tryska źródło, które przebija się przez warstwę piasku i powoduje jego pulsowanie. Dulowa leży na północnym skaraju Puszczy Dulowskiej, która jest nisko położoną równiną (230-320 m n.p.m) o falistej powierzchni pól wydmowych, porośnięta lasem. Miejscami wsród lasu połyskują tafle stawów o zarosłych brzegach lub leniwie sączące się strugi. Często mokradła i grzęzawiska utrudniają przejście.
Z Niecki Dulowskiej wypływa rzeka Chechło. Puszcza Dulowska jest objęta ochroną, leży w granicach Jurajskich Parków Krajobrazowych w Krakowie – Tenczyński Park Krajobrazowy stanowiąc kompleks leśny o powierzchni ok. 1300 ha. Obecnie gospodarze puszczy wytyczyli w niej ścieżkę dydaktyczno-przyrodniczo-leśną(mapa ścieżki), która umożliwia turystom bezpośredni kontakt z przyrodą na północno-zachodnim skraju puszczy, który liczy 5,5 km długości. Jadąc ścieżką można się zapoznać z większością podstawowych gatunków drzew, licznymi rodzajami krzewów, mchów, paproci i grzybów. Można również spotkać dziką zwierzynę (jelenia, sarnę, daniela, dzika oraz bobry). W 1985 roku w Puszczy Dulowskiej, nad brzegiem rzeki Chechło, osiedlono dwie pary bobrów. Obecnie jest ok. 40 tych największych przedstawicieli europejskich gryzoni. Sąsiednie miejscowości to: Karniowice, Wola Filipowska, Młoszowa, Filipowice, Bolęcin oraz Nieporaz.
W Dulowej znajdują się:
- Szkoła Podstawowa im. Królowej Jadwigi
- Wiejski Dom Kultury
- Dworzec kolejowy
- Dom Strażaka
- Cmentarz komunalny
- Leśniczówka
- Ośrodek Hodowli Zwierzyny
- Kapliczki:
– św. Floriana – skrzyżowanie ul. Floriana z ul. Krakowską
– przy ul. Krakowskiej
– przy ul. św. Floriana
– na skrzyżowaniu ul. Parku Jurajskiego i ul. Młyńskiej
Od 2013 roku Dulowa uczestniczy w projekcie „Miejscowości Tematyczne w Małopolsce”. Motyw przewodni to Dulowa. Zaginiona Wioska. Więcej szczegółów znajdziesz w dziale Historia.